Ai İlə Uğurlu Karyera Necə Qurulur?

Bir vaxtlar iş dünyasında formalaşmış yazılmamış bir qayda vardı: yeni işçilər kiçik tapşırıqlarla işə başlayar, təcrübə toplayar, zamanla ixtisaslaşar və tədricən məsuliyyətli mövqelərə yüksələrdilər. Bu pilləli sistem həm gənclər üçün öyrənmə imkanı yaradır, həm də iş yerlərində sağlam inkişaf mühiti qururdu.

Lakin artıq bu ənənəvi yol getdikcə daralır. Səbəb isə təkcə texnologiyanın inkişafı deyil — generativ süni intellektin (Aİ), xüsusilə böyük dil modellərinin (LLMs) sürətli şəkildə həyatımıza daxil olmasıdır. İndi sənəd yazmaq, kod düzəltmək, hesabat hazırlamaq kimi öncə “öyrənmə mərhələsi” hesab olunan tapşırıqları bu alətlər daha tez və effektiv şəkildə yerinə yetirə bilir.

Kiçik Tapşırıqların Sonu

Ənənəvi “kiçikdən başla, böyüyə qalx” modelinin əsas dayaqlarından biri gənclərin təcrübə qazanması üçün real iş şəraitində praktik fəaliyyət göstərməsi idi. Lakin bu günlərdə bu başlanğıc mərhələləri süni intellektin nəzarətinə keçir.

Kodun arıtlanması (debugging), məlumatların təmizlənməsi, ilkin dizayn eskizləri, sadə mətbuat açıqlamaları — bunlar artıq gənc əməkdaşlara verilməyən, süni intellektin avtomatlaşdırdığı işlərə çevrilib. Bu isə yeni nəsil üçün həm fürsət, həm də təhlükə deməkdir.

İmkanların Daralması və Yeni Bacarıqlar

Indeed platformasının 2024-cü ildə apardığı araşdırmaya görə, əmək bazarındakı işlərin təxminən 65%-də tələb olunan bacarıqların yarıdan çoxunu süni intellekt vasitəsilə yerinə yetirmək mümkündür. Bu nəticə göstərir ki, ənənəvi yolla “işə girim, öyrənim, böyüyüm” modeli artıq keçmişin arxivinə gedir.

Lakin bu o demək deyil ki, gənc kadrlara ehtiyac qalmayıb. Sadəcə şirkətlərin gənclərdən gözləntiləri köklü şəkildə dəyişib. Artıq ənənəvi texniki bacarıqlardan daha çox bu 3 əsas xüsusiyyət ön plana çıxır:

1. Süni intellektlə effektiv işləmə bacarığı

2. Öz-özünə öyrənmək və daimi inkişaf etmək istəyi

3. Kompleks məsələləri analitik və yaradıcı yolla həll etmə potensialı

‍

Yeni HR Paradigması

Əmək bazarında bu dəyişiklik HR strategiyalarını da dəyişib. Artıq işəgötürənlər CV-də yazılmış proqram biliklərindən daha çox namizədin düşüncə tərzinə, komandada davranışına, liderlik bacarığına və yeniliyə açıq olmasına diqqət yetirirlər.

Məsələn, bir çox beynəlxalq şirkətlər namizədləri AI ilə birgə işləməyə nə dərəcədə hazır olduqlarına görə qiymətləndirirlər. Çünki texniki bacarıqları ChatGPT kimi modellər 10 saniyəyə yerinə yetirir, amma insanın strateji qərar verməsi, kreativ ideya ortaya qoyması hələ də əvəzolunmazdır.

‍

BLM-lər Yeni Mentor Rolunda

Əgər əvvəllər bir gəncin inkişaf etməsi üçün yanına təcrübəli bir mentor təyin olunurdusa, bu gün böyük dil modelləri özləri mentor rolunu oynayır. Artıq gənc bir insan ChatGPT-yə yazaraq:

- Tapşırıq istəyə bilər

- Onu yerinə yetirib yoxlatdıra bilər

- Düzəliş istəyə bilər

- Alternativ versiyalar və izahlı dərs planları ala bilər

Bu interaktiv öyrənmə modeli gənclərə real iş təcrübəsi olmadan da özünü inkişaf etdirmə imkanı yaradır. Bir çox beynəlxalq platformalarda artıq "AI ilə təcrübə" anlayışı formalaşmağa başlayıb.

BƏƏ nümunəsi: ChatGPT Plus Bütün Əhali Üçün Pulsuz

Bu tendensiyanı tez anlayan ölkələrdən biri də Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) oldu. Rəsmi olaraq elan edilib ki, ölkədəki 13 milyon vətəndaş üçün ChatGPT Plus abunəliyi pulsuz şəkildə istifadəyə veriləcək. Bu, həm texnoloji maarifləndirmə, həm də rəqəmsal savadlılıq baxımından böyük addımdır.

Digər ölkələrdə isə bu xidmət hələ də ödənişlidir. Bu fərq BƏƏ-dəki işçilərin, tələbələrin və sahibkarların daha sürətlə adaptasiya olmasına gətirib çıxaracaq. Əgər digər ölkələr bu tendensiyaya gec qoşularsa, rəqəmsal uçurum daha da dərinləşə bilər.

Qorxmaq Yox, İnteqrasiya Etmək Zamanıdır

Sual budur: gənclər süni intellektin inkişafından qorxmalı, yoxsa onu karyera yolunda strateji müttəfiqə çevirməlidirlər?

Cavab aydındır: Aİ ilə birlikdə işləməyi öyrənən, ondan mentor və komanda yoldaşı kimi istifadə edən gənclər bazarda bir neçə addım öndə olacaq.

Texnologiya heç vaxt dayanmayacaq. Amma onu necə istifadə etdiyimiz gələcəyimizi müəyyən edəcək. Karyeraya başlamaq artıq başqa cürdür – və bu, həm çağırışdır, həm də fürsət.