Plagiat yoxsa Trend? Marketingdə Sərhədi Necə Ayırmaq Olar?

Marketing dünyasında hər gün yeni ideyalar doğulur. Yeni sloqanlar, diqqət çəkən reklam kampaniyaları, unudulmaz dizaynlar… Amma çox vaxt gördüyümüz odur ki, brendlərin işləri bir-birinə çox bənzəyir. Bu anda əsas sual ortaya çıxır: bu, sadəcə trendin bir hissəsidir, yoxsa plagiat?

‍

‍

İlhamlanmaq harada bitir, plagiat harada başlayır?

Yaradıcı işlərdə inspirasiya qaçılmazdır. Heç kim “tam sıfırdan” başlamır. Hər bir marketoloq, dizayner və ya yaradıcı insan ətrafındakı işlərdən təsirlənir. Amma inspirasiya ilə plagiat arasında çox incə bir xətt var.

 • İnspirasiya – gördüyün bir ideyadan bəhrələnib ona öz imzanı qatmaqdır.

 • Plagiat – başqasının yaratdığını kiçik dəyişikliklərlə eyni formada təqdim etməkdir

‍

Məsələn, Nike-ın məşhur “Just Do It” sloqanını düşünək. Bu, sadə və güclü bir çağırışdır. Əgər başqa bir idman brendi çıxıb “Just Try It” desə, bu artıq plagiata girir. Amma eyni “motivasiya dil”ində tamamilə fərqli bir sloqan tapmaq – məsələn, Puma-nın “Forever Faster” ifadəsi – inspirasiya sayılır. Burada oxşarlıq var, amma fərqli kimlik qorunub.

‍

‍

Trendin gücü və təhlükəsi

Trendlər brendlərə böyük imkanlar verir. Onlara qoşulmaqla marka daha “müasir” görünür, auditoriya ilə eyni dildə danışır. Məsələn, son illərdə minimalist dizayn dünyada dəb oldu. Apple illərdir sadəliyin öncüsüdür, amma sonradan yüzlərlə texnologiya və moda brendi eyni istiqamətə keçdi. Bu, plagiat deyil – trenddir.

‍

Amma problem o zaman yaranır ki, hamı eyni görünür. Bir vaxtlar Instagram və TikTok reklamlarında pastel rənglər, sadə fonlar, əl yazısı ilə yazılmış fontlar çox məşhur idi. Bir neçə ay ərzində yüzlərlə marka eyni vizualı paylaşmağa başladı. Nəticədə, kimin kim olduğunu seçmək çətinləşdi. Trendlə ayaqlaşmaq vacibdir, amma onun içində markanı fərqləndirən bir toxunuş mütləq olmalıdır.

‍

‍

Plagiatın görünməyən zərərləri

Plagiat sadəcə etik qaydaların pozulması deyil, brend üçün ciddi riskdir:

 • Etibar itkisi: Müştərilər markanın səmimiyyətinə inamını itirir. Məsələn, “logo oxşarlığı” qalmaqalları yaşayan brendlər sosial şəbəkələrdə dərhal linç olunur.

 • Hüquqi problemlər: Adidas illərlə öz “üç xətt” simvolunu qorumaq üçün saysız məhkəmələr aparıb. Çünki bənzər dizaynları istifadə edən markalara qarşı ciddi hüquqi tədbirlər görülür.

 • Brend dəyərinin azalması: Əgər istehlakçı bir məhsula baxanda dərhal başqa bir brendi xatırlayırsa, bu, həmin markanın uğuru yox, zəifliyidir.

‍

‍

Brendlər necə fərqlənə bilər?

Plagiatdan qaçmaq və trend içində belə unikallığı qorumaq üçün şirkətlər bir neçə addım ata bilər:

‍

 Kreativ komandaya sərbəstlik vermək. Orijinal ideyalar məhz sərbəst düşüncə mühitində doğulur. Google-un “20% rule” modeli (işçilərin vaxtının bir hissəsini şəxsi kreativ layihələrə ayırması) buna gözəl nümunədir.

‍

Auditoriyanı yaxından dinləmək. Məsələn, Coca-Cola-nın “Share a Coke” kampaniyası tamamilə müştəri davranışlarından doğdu. Sadə bir fikir idi: butulkaların üzərinə adlar yazmaq. Bu, nə plagiat idi, nə də trend – sadəcə orijinal bir addım.

‍

Mənbələri müxtəlifləşdirmək. Yalnız rəqibləri izləmək bəs etmir. Brendlər incəsənətdən, mədəniyyətdən, texnologiyadan, hətta gündəlik həyatdan ilham ala bilər. Adidas-ın Kanye West ilə “Yeezy” əməkdaşlığı buna nümunədir – o, idmandan çox musiqi və küçə mədəniyyətindən qidalanmışdı.

‍

Öz imzasını əlavə etmək. Trenddən istifadə olunsa belə, fərqləndirici detal çox şeyi dəyişir. Starbucks-ın hər il fərqli “Christmas cup” dizaynı trendə qoşulmaqla yanaşı, markaya xas imza yaratdı.

‍

Marketingdə plagiat və trend arasındakı sərhəd bəzən bulanıq görünə bilər. Amma əsas fərq sadədir: trend hamının yoludur, plagiat isə başqasının yoluna girib onu təkrarlamaqdır. Markalar trendlərdən faydalana bilər, amma yalnız öz imzaları ilə fərqləndikdə uzunömürlü olur.Çünki trend müvəqqətidir, amma orijinallıq – brendin ən böyük sərvətidir.

‍